Oaxaca to przebogaty kulturowo, kulinarnie i przyrodniczo region Meksyku.

A ponieważ szczególnie interesuje mnie ten ostatni - przyrodniczy aspekt, wizyta w tutejszym Ogrodzie Etnobotanicznym wydała mi się jak najbardziej na miejscu.

Co to jest etnobotanika?

To nauka na pograniczu etnologii i botaniki, która bada relacje między ludźmi i roślinami. Dobrym przykładem mogą być tu rośliny udomowione, np. warzywa, zboża. Dziedzina ta dotyczy także roślin, które mają zastosowanie w medycynie.

Ale etonobotanika nie zajmuje się tylko roślinami czysto użytkowymi, może badać także obecność roślin w sztuce, designie a także w obrzędach mistycznych lub religijnych. Jeśli zacznie się o tym myśleć, to mimo ze nie zauważamy tego na co dzień, jesteśmy z roślinami bardzo ściśle związani, na różne sposoby.

O Ogrodzie Etnobotanicznym w mieście Oaxaca

Jardín Etnobotánico de Oaxaca powstał jedynie 21 lat temu (oficjalne otwarcie odbyło się w 1998 roku), zaprojektował go zespół w którego skład weszli Luis Zárate, Alejandro de Ávila i Francisco Toledo.

Francisco Toledo to jeden z wybitnych meksykańskich artystów, znany lokalnie jako 'El Maestro'. W głównej mierze to właśnie dzięki niemu projekt w ogóle się udał. Jak poinformował nas przewodnik, oryginalnie, władze miasta chciały w tym samym miejscu stworzyć luksusowy hotel, a tereny dzisiejszego ogrodu zamienić w parking...cóż za pomysł!

Całe szczęście do tego nie doszło i obecnie zarówno mieszkańcy miasta Oaxaca jak i przyjezdni mogą cieszyć się ogrodem położonym w samym centru miasta. Bezpośrednio za kościołem i dawnym klasztorem dominikańskim, który działał w latach 1608-1857 - Santo Domingo de Guzmán.

Ogród, jest częścią Centro Cultural Santo Domingo (centrum kultury), w którego skład wchodzi również muzeum. Założony został na terenie dawnego ogrodu klasztornego, który w tzw. międzyczasie od 1866 do 1902 roku był zajmowany przez wojska meksykańskie i służył za koszary.

Ciekawostką jest, że w ogrodzie nie ma łuków, krętych elementów. Wszystkie ścieżki 'skręcają' pod kątem prostym. Inspiracją dla projektu były niezwykłe wzory i zdobienia wykute w skalnych ścianach miasta Zapoteków - Mitla, które powstało ok. 500 r.n.e. (dzisiejsza prowincja Oaxaca).

W typowym ogrodzie botanicznym, rośliny mają tabliczki z opisami, tutaj takich tabliczek nie ma. Są jednak plany na stworzenie mobilnej aplikacji, która 'oprowadzi i opowie' nam o ogrodzie.

Póki co wszelkie pytania musimy kierować do przewodników i pracowników ogrodu.

O kolekcji

Wszystkie rośliny w ogrodzie etnobotanicznym występują naturalnie (bądź w uprawie, jeśli chodzi o odmiany uprawne) w prowincji Oaxaca. Teren podzielony jest na 11 sekcji tematycznych, od roślin uprawnych, leczniczych po szklarnię z roślinami tropikalnymi aż do sukulentów. Te ostatnie, zrobiły na mnie największe wrażenie! Niektóre gatunki kaktusów czy agaw osiągają naprawdę niebagatelne rozmiary!

Do botanicznych ciekawostek w ogrodzie zaliczyć można między innymi:

• Marginatocereus marginatus - gatunek kaktusa, który w Meksyku często stosowany jest jako naturalny płot
• Vanilla planifolia - Kto lubi lody waniliowe? W szklarni wypatrzeć można jedną z najbardziej lubianych i popularnych roślin świata - wanilię. Ekstrakt ze strąków tego storczyka jest wykorzystywany w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.
• Zea mays mexicana - jeden z nadal dziko występujących przodków dzisiejszej kukurydzy, udomowiony na terenach dzisiejszego Meksyku ok. 10000 lat temu.
• Opuntia sp. - na tych kaktusach żeruje czerwieniec kaktusowy (Dactylopius coccus), owad z którego pozyskuje się naturalny czerwony barwnik - koszenilę. Barwnik był bardzo ceniony w malarstwie, korzystali z niego tacy artyści jak El Greco, Vincent van Gogh czy Rembrandt.

Papryczki chilli

Opuncja

Kaktus - płot

Prekursor kukurydzy

Prekursor kukurydzy - nasiono

Endemiczna agawa

Ogród nie osiągnął jeszcze stanu ostatecznego, a kolekcje są wciąż uzupełniane o nowe gatunki. Ja odwiedziłam to miejsce zimą, w grudniu, ale o każdej porze roku ogród będzie miał inny wygląd dzięki kolorowo kwitnącym, bądź owocującym roślinom.

Praktyczne wskazówki

Byłam niezwykle zaskoczona, gdy dowiedziałam się, że zwiedzanie ogrodu możliwe jest tylko z przewodnikiem! Myślałam, że to z uwagi na obecność trujących roślin, ale jednak nie. Powodem są często pojawiające się kradzieże. Niektórzy zwiedzający wykopują rośliny aby zabrać je do swojego domu czy ogrodu. Kradzione są również ciekawe okazy rzadkich gatunków, które można rozmnożyć i sprzedawać z niemałym zyskiem. Efekt jest taki, że nie możemy samodzielnie obejść ogrodu, a jedyną opcją jest dołączenie do grupy z przewodnikiem.

Zima w Ogrodzie Etnobotanicznym w Oaxaca

Park nie jest duży, więc obejście całego zajmuje wraz z informacjami od przewodnika i przerwami na robienie zdjęć ok. dwie godziny.

Koszt to 100 MXN za osobę za wycieczkę z przewodnikiem mówiącym po angielsku. Można też dołączyć do wycieczki w języku hiszpańskim, francuskim bądź niemieckim.

Ogród jest otwarty przez cały rok, wycieczki w j.angielskim organizowane są o godzinie 11, we wtorki, czwartki i soboty. Oczywiście koszty i godziny wizyt mogą się zmieniać, więc po najbardziej aktualne dane warto zajrzeć na oficjalną stronę ogrodu.